Samiti i Demokracisë në Kopenhagen gjen vajzën rome Selvije Mustafi përballë Barack Obama

Në Samitin e Demokracisë në Kopenhagen mes të rinjve u diskutua sfidat ndaj demokracisë në mbarë botën dhe përmirësimi që mund të bëhet me gjeneratën e ardhshme të liderëve për të përcaktuar një të ardhme më të mirë. 

Në çdo kontinent, autokratë të guximshëm po rrisin shtypjen, ata po synojnë grupet minoritare, ata shpesh po shkelin ligjin ndërkombëtar. Po aq shqetësuese, brenda demokracive, thirrjet populiste të bazuara në frikë, fanatizëm dhe pakënaqësi kanë ngritur liderët të cilët, sapo të jenë në detyrë, janë përpjekur të minojnë sistematikisht institucionet demokratike dhe të nguliten në pushtet. Në vendin tim, forcat që lëshuan dhunën e turmave në Kapitolin tonë po nxisin ende dezinformata dhe teori konspirative, - shprehet Barack Obama.

Në një bashkëbisedim mes tre lidërve, ka qënë dhe e reja nga Maqedonia e Veriut Selvije Mustafi, pjesë e komunitetit Rom ku pati kënaqëi të shkëmbente ide rreth demokracisë me ish presidentin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës, z. Barack Obama.

Selvije Mustafi nga Maqedonia e Veriut është një organizatore kombëtare në e organizatës “Romano Avazi”. Qëllimi i organizatës është të nxisë një komunitet rom të fuqizuar që merr pjesë në proceset vendimmarrëse në nivel lokal, rajonal dhe kombëtar. Selvije është gjithashtu anëtare e një ekipi mbështetës ndërkombëtar të lëvizjes ndërkombëtare Avaja, ku shërben si trajnere, duke ndihmuar lëvizjet e tjera rome dhe organizatat bazë në të gjithë Evropën të zhvillojnë strategji avokuese. Selvija është veçanërisht e pasionuar për fuqizimin e të rinjve në komunitetin rom.

Më poshtë mund të lexoni bashkëbisedimin mes Selvije Mustafi dhe Barack Obama.

SELVIJE MUSTAFI: Shume faleminderit. Unë quhem Selvije Mustafi. Unë vij nga Maqedonia e Veriut dhe jam organizatore kombëtar në bazë të lëvizjes më të madhe kombëtare rome në Maqedoni të quajtur “Avaja”, që do të thotë se po vijmë.

Unë jam aktivizuar për dhjetë vjet që nga mosha 16 vjeçare dhe qëllimi i lëvizjes sonë është të ndërtojë pushtet në komunitete dhe të ngrejë çështjet e romëve në nivel më të lartë kombëtar.

Dhe një gjë tjetër është, tani që nga lëvizja jonë, ne ndërtuam edhe shtatë lëvizje të tjera kombëtare në shtatë vende të ndryshme, dhe unë shërbej si trainere duke u përpjekur të ndërtojmë komunitetet, të ndërtojmë strukturat dhe të ndërtojmë pushtetin.

PRES. BARACK OBAMA: Selvije, Federica punon shumë lokale. Dhe ju, nga ana tjetër, jeni pjesë e një rrjeti mbarë evropian që avokoni në emër të popullit rom. Çfarë shihni, cilat janë tendencat që po shihni në lidhje me përfshirjen e të rinjve në mbarë Evropën dhe si ndihen ata për demokracinë evropiane?

SELVIJE MUSTAFI: Mund të themi, se demokracia ka nënkuptuar gjithmonë të njëjtën gjë. Ka nënkuptuar zërin e popullit, pushtetin e popullit, vendimin e popullit.

Dhe ajo që shoh në brezin tim dhe perceptimi dhe ndjenja e tyre për demokracinë ka dy aspekte. E para është se komuniteti rom, në mes të të njëzetat apo edhe më të rinj, është shumë i zhgënjyer nga demokracia në përgjithësi, edhe nga qasja sesi disa liderë politikë po i përgjigjen demokracisë dhe idealeve demokratike.

Kjo ka arsye të ndryshme, sepse për një kohë të gjatë, romët në përgjithësi ishin të përjashtuar ekonomikisht, politikisht, kulturalisht dhe ishin të papërfaqësuar. Ata nuk kishin përfaqësuesin e tyre që vjen drejtpërdrejt nga komuniteti, i cili i njeh problemet në komunitet dhe sfidat, dhe që mund t'i japë dhe artikulojë dhe të përpiqet t'i zgjidhë ato. Për shkak se përfaqësuesit që nuk janë romë, ata nuk mund të dinë se çfarë po ndodh në komunitetin rom më mirë se romët.

Nga ana tjetër, duke punuar tashmë dhjetë vjet në komunitet, duke ndërtuar pushtet në komunitet dhe duke treguar qasje të ndryshme, si ndërtimi i marrëdhënieve e kështu me radhë, komuniteti dhe të rinjtë shohin një vlerë të shtuar të ndryshme. Ata mund të marrin pjesë në dialogë publikë me politikanë, me aktorë të ndryshëm politik, me kryebashkiakë e kështu me radhë dhe shohin se ky është një element që u jep, si të thuash, që u jep një vlerë ku mund të kontribuojnë.

Cili është rrëfimi tani në komunitet dhe tek të rinjtë? Ajo që dëgjoj është, epo, ndoshta jemi, sepse ne jemi pakica më e madhe etnike në Evropë me mbi 12 milionë romë, ndoshta ne jemi një kontribues kyç për të ruajtur demokracinë. Dhe me gjithë historinë dhe mbijetesat e dhimbshme, të dhimbshme që kemi pasur në të kaluarën, tani jemi ende këtu dhe jemi të guximshëm dhe të guximshëm për të ndërmarrë veprime. Dhe kjo është ajo që demokracia ka të bëjë, me trimërinë, një përpjekje që do të sjellë ndryshime më të mëdha.

PRES. BARACK OBAMA: Më lejoni të filloj me ju me këtë pyetje, Selvije. Folëm për organizimin online, por një nga gjërat që mendoj se ka ndryshuar, edhe që kur isha në detyrë, ishte sasia e dezinformatave, vështirësia për të renditur atë që është e vërtetë dhe çfarë është e rreme, çfarë është gazetari dhe çfarë është trillim.

Pyes veten se si të gjithë ju në punën që përpiqeni të bëni e keni trajtuar problemin e dezinformimit, nëse ai ndikon në punën tuaj dhe nëse keni gjetur disa zgjidhje, në mënyrë që të mund t'u tregoni njerëzve fakte dhe informacione. dhe nuk duhet të shpenzoni gjithë kohën tuaj duke hedhur poshtë gjërat që njerëzit mendojnë se nuk janë të vërteta, dhe në disa raste të politizojnë çështje që nuk duhet të jenë politike.

Në Shtetet e Bashkuara, siç mendoj se shumë prej jush e panë, COVID u bë disi një çështje politike dhe vaksinimi ose mbajtja e maskave. Shumë prej tyre u nxitën vetëm nga dezinformatat që ishin atje, dhe kjo duket se po ndodh për gjithnjë e më shumë çështje. Pyes veten se si ka ndikuar tek ju dhe nëse keni parë disa zgjidhje për t'i ndihmuar të rinjtë të dallojnë se çfarë është e vërtetë dhe e rreme në marrjen e vendimeve se si të marrin pjesë dhe çfarë të mbështesin.

SELVIJE MUSTAFI: Po, padyshim dixhitalizmi, hapësira dixhitale ka ndryshuar rrënjësisht në mënyrën se si njerëzit po ekspozohen për t'u përfshirë me informacionin. Dhe unë mendoj se interneti u ka mundësuar shumë njerëzve të krijojnë dhe zgjerojnë lloje të ndryshme të përmbajtjes nga një audiencë e madhe me kosto marxhinale, dhe është i aksesueshëm menjëherë dhe lirisht.

Megjithatë, ka shqetësime të mëdha edhe në lëvizjen tonë se si informacione të rreme dhe dezinformata po përhapen në internet për të ndikuar në vendimet e disa aktorëve politikë apo palëve politike. Pra, duke përdorur mediat sociale, ju mund të krijoni dhe mund të zgjeroni lloje të ndryshme të dezinformatave.

Dhe siç thatë ju, sfida është se ato lloj lajmesh të rreme dhe dezinformata po i bëjnë njerëzit të kenë një lloj tjetër opinioni, i cili nuk është domosdoshmërisht i rëndësishëm apo i vërtetë. Dhe kjo është një çështje që kemi edhe me komunitetin rom, një komunitet i cili ka qenë i diskriminuar për kaq shumë kohë, i injoruar. Është shumë e lehtë. Ekziston një bazë e madhe për të përhapur lajme të rreme dhe për t'i bërë ata të mendojnë kështu, dhe jo domosdoshmërisht ata tani mund të dallojnë se çfarë është opinion dhe çfarë është fakt.

Pra, ajo që bëjmë ne si aktivistë, si lëvizje, dhe - dua të them, ajo që ne nuk mund të bëjmë është se nuk mundemi - ne nuk kemi hapësirën dhe mjetet se si ta rregullojmë internetin, por ajo që mund të bëjmë është të përpiqemi për të kundërshtuar këtë lloj lajmi të rremë dhe për t'u përpjekur të prodhojmë në mënyrë aktive përmbajtje që është relevante dhe të përhapim frekuencën e mesazhit tonë dhe narrativës sonë.

PRES. BARACK OBAMA: Zonja Kryetare, ju e keni fjalën e fundit këtu.

SELVIJE MUSTAFI: Kur bëhet fjalë për Ukrainën, më kujtohet ende dita e luftës dhe mbaj mend që thirra miqtë e mi brenda - dua të them, të gjithë ishim të tronditur dhe ishte diçka që zgjati për pak kohë. Sikur e kishim atë grusht në stomak. Nuk mund të mendonim se çfarë po ndodhte. Ne nuk mund të mendonim për faktin se ishim - ashtu si kufijtë tanë, si Ukraina, të cilën ne e konsiderojmë Evropën, ishin në luftë.

Dhe ne jemi si një brez vërtet i madh evropian, dhe kështu jemi ndjerë jashtëzakonisht të sulmuar, të trishtuar, të humbur, disi. Por nga ana tjetër, ishte gjithashtu një lloj alarmi, një kujtesë se, në Itali, të paktën në qytetin tim dhe në rajonin tim, ne jemi ende mjaft me fat që mund të vazhdojmë të punojmë për demokracinë tonë, se nuk po funksionon siç do të donim të ishte. Nuk është ashtu siç do të donim të ishte.

Kështu që, kjo më çon në pikën se çfarë është ajo që është e pasionuar për mua dhe më emocionon, veçanërisht kur jeton në një qytet ku përballë nuk ke vetëm kundërshtarin tënd politik, por ndoshta gruaja qe te vodhi te dashurin kur ishe 15 vjec dhe akoma nuk e ke harruar.

PRES. BARACK OBAMA: Kjo është një pikë e mirë. Dua të them, kjo është - nëse është, e dini, kjo e bën atë pak më personal.

SELVIJE MUSTAFI: pikërisht.

PRES. BARACK OBAMA: Ju jeni, jo - nuk po tregoja. Ajo nuk është këtu. Po bëja sikur po tregoja me gisht (qesh).

SELVIJE MUSTAFI: Por bëhet më e vështirë sepse dëshironi të bëni gjëra dhe e dini që nuk mund të vazhdoni më tej, sepse ndoshta ka diçka personale pas saj. Pra, si e bëni atë? Dhe kjo është gjithashtu ajo që më dha shpresë.

Unë do t'ju tregoj, si një histori e shkurtër. Unë kam punuar me këtë grua - nuk kam punuar, por do të kisha dashur të punoja me këtë grua, por që kur jam zgjedhur, ajo ka kundërshtuar çdo gjë që unë përpiqem të propozoj, nga fusha e futbollit për fëmijët , nga një qendër rinore, dhe pa arsye, nuk mund ta kuptoja pse.

Kështu një ditë shkova në shkollën e mesme lokale për të folur me të rinjtë e shkollës së mesme lokale dhe po flisja me ta për faktin se mamaja ime donte që unë të bëhesha juriste. Babai im donte që unë të bëhesha konsulente. I provova të dyja, i urreja të dyja. Dhe më pas u futa në politikë, që ishte ëndrra ime.

Dhe u thashë këtyre fëmijëve se ne jetojmë në një shoqëri që nuk na japin hapësirë për të kuptuar se kush jemi, çfarë duam dhe çfarë duam të bëjmë. Pra, është puna e tyre dhe puna jonë si politikanë t'i mbështesim ata për të gjetur hapësirën dhe për t'i lejuar ata të bëhen ato që duan.

Të nesërmen në mëngjes, më vjen një telefonatë. Ishte kjo grua dhe ajo tha: “Shiko, vajza ime ishte në skenë dhe po të dëgjonte, ajo të filmoi dhe më dërgoi regjistrimin. Dhe doja të të falënderoja sepse historia ime është historia jote me ndryshimin se unë nuk pata guximin që ti të ndiqje ëndrrat e mia. Dhe të kesh ty atje duke folur për vajzën time për faktin që ti i dhe vajzës sime besimin të vinte tek unë dhe të thoshte se donte të bëhej arkitekte. Pra faleminderit shumë. Mezi pres të punoj me ju në këtë qendër rinore.”

PRES. BARACK OBAMA: Kjo është e mrekullueshme.

SELVIJE MUSTAFI: Duke ditur që përtej të qenit politikanë, ne jemi qenie njerëzore që ndajmë histori dhe në fund të fundit, të gjithë duam që kjo botë të jetë një vend më i mirë, kjo është ajo që më jep shpresë, sepse shoh, çdo ditë, që ne të mund të kapërcejmë dallimet tona. Ne mund të ndërtojmë ura. Mund të mbyllim hendekun mes politikanëve, gjimnazistëve që u grindën për të dashurin. Dhe ne mund të bashkohemi për atë që ka vërtet rëndësi për ne. Dhe kjo më jep shumë shpresë.

PRES. BARACK OBAMA: Mirë. Epo, ju të tre më jepni shpresë. Të rinjtë që punojnë me ne në fondacion po na japin shpresë. Për ato që tashmë janë pjesë e organizatave që punojnë për çështje demokratike, qoftë këtu apo në kontinente të tjera, nuk mund t'ju them mjaftueshëm se duhet të investojmë në këtë grup nëse do të kemi sukses. Sepse sa herë që kam një shans për të bërë biseda, lloji i idealizmit dhe inovacionit, imagjinatës dhe guximit që keni dëgjuar nga këta të tre, ata janë atje. Dhe ata duhet të dëgjohen dhe duhet të fuqizohen, sepse ata do të jenë ata që do të na çojnë atje ku duhet të shkojmë.

Në rregull. Ju lutemi u jepni atyre një duartrokitje të madhe. Faleminderit të gjithëve. Faleminderit.

 

 

Del vendimi nga Gjykata Evropiane për segregimin e fëmijëve për shkak të racës në shkollën Naim Frashëri

Drejtësia vihet në vend! European Roma Right Center ka dërguar çështjen për ndarje racore në shkollën Naim Frashëri në Korçë drejtpërdrejt në Gjykatën Evropiane në dy aplikime: një i dorëzuar në tetor 2017 dhe një tjetër në gusht 2019 duke u ankuar se ndarja e shkollës ishte diskriminim në kundërshtim me Protokollin nr. 12 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Familjet nga pakicat Rome dhe Egjiptiane kanë fituar një çështje përpara Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut e cila potencialisht do të krijojë një precedent kundër qeverisë Shqiptare lidhur me segregimin për shkak të racës në shkollën Naim Frashëri në Korçë.

Sipas akt-gjykimit, qeveria shqiptare duhet të marrë masa për ndarjen e shkollës si dhe të paguajë dëmshpërblim prej 4500 euro për familje. Familjet u përfaqësuan nga Qendra Evropiane për të Drejtat e Romëve (ERRC) e cila e çoi çështjen drejtpërdrejt në Strasburg, duke kaluar gjykatat kombëtare, pasi autoritetet dështuan në ndarjen e shkollës.

Gjykata konstatoi se Shqipëria kishte shkelur nenin 1, Protokollin nr. 12 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut duke dështuar në zbatimin e masave të shpejta dhe gjithëpërfshirëse të desegregimit në shkollën fillore që ndiqnin fëmijët romë dhe egjiptianë.

Vendimi përsëriti nenin 46 të Konventës, i cili vendos një detyrim ligjor për Shqipërinë për t'i dhënë fund shkeljes së konstatuar nga Gjykata (në këtë rast, ndarjen diskriminuese të shkollave) dhe të sigurojë dëmshpërblim sa më shumë që të jetë e mundur për ata që preken nga diskriminimi. Qeveria ka tre muaj kohë për të paguar dëmet prej 22,500 € plus taksat për familjet e prekura.

Një rol të rëndësishëm ka patur dhe znj. Manjola Veizi (konsulente ligjore) e cila shprehet në rrjetin e saj facebook “Segregimi në arsimin e fëmijëve romë dhe egjiptianë është shkelje e të drejtave të njeriut. Të gjithë duhet të jenë të vetëdijshëm për këtë dhe të bëjnë përpjekje për ta ndalur një herë e përgjithmonë! Jam krenare për nënat Rome dhe Egjiptjane që ngritën zërin e tyre për të mbrojtur të drejtat e fëmijëve dhe shumë falenderuese ndaj ekipit ligjor nga ERRC për mbështetjen e tyre!” 

“Tanku” i gjetur nga romët ukrainas, është ndalur përpara Ambasadës Ruse në Ditën e Rezistencës Rome

Rreth 100 aktivistë romë u mblodhën në aktivitetin e organizuar të hënën, më 16 maj, nga “platforma Aresel”, e cila lufton për të drejtat e komunitetit rom, para Ambasadës Ruse në Bukuresht, me rastin e Ditës së Rezistencës Rome. Ata sollën "tankun" e kapur nga romët ukrainas në fillim të luftës së nisur nga Rusia përpara ambasadës ruse.

Platforma qytetare Aresel bën me dije se kujton së bashku me romët nga Rumania dhe Ukraina, rezistencën historike të të parëve tanë, por edhe bashkëkohore të të gjithë romëve në Evropë. Sipas platformës, që nga fillimi i pushtimit Putinist të Ukrainës, romët kanë luftuar përkrah qytetarëve të tjerë për të mbrojtur vendin e tyre, një fakt i natyrshëm, por stereotip. “Për romët ukrainas është shkruar se kanë ‘vjedhur’ tanket ruse, jo se i kanë gjetur – siç do të thoshin për çdo shtetas tjetër ukrainas, të paraqitur më pas heroikisht. Për këtë arsye, ne këtë  gjë po sjellim më 16 maj përballë agresorit dhe opinionit publik, në bulevardin Kiseleff, tanku i kapur rus”, transmeton Platforma Aresel.

“Për ne, rezistenca e romëve nuk është vetëm diçka e veçantë, nuk ndodh vetëm në momente kritike, por është një "modus vivendi", racizmi i jo-romëve ndaj nesh është fenomeni kulturor që na shtyn të jetojmë në pasiguri. Margjinaliteti dhe ankthi i vazhdueshëm social... Për shumë romë, racizmi që ata ndeshen çdo ditë është bërë diçka e zakonshme, diçka që nuk të habit më, diçka që na mban të mbërthyer në kontekstin gjatë skllavërisë së romëve në hapësirën rumune. transmetuan edhe përfaqësuesit e platformës.

 

Në fund të shkurtit, disa ditë pas fillimit të luftës në Ukrainë, Ciprian Necula, koordinatori i Aresel, shkroi një editorial në gazetën Libertatea duke treguar se si duket një lajm i rremë: "Ciganët" ukrainas nuk vodhën një tank rus, por luftuan dhe e morrën. Data 16 Maj është dita kur 6,000 romë mes tyre dhe fëmijë rezistuan për herë të parë kundër nazistëve në kampin famkeq të Auschëitz-it.

NGA ERDHI FESTA E HERDELEZIT ?

 Është  shumë e rëndësishme të ruajmë kulturën, traditën, gjuhën dhe flamurin Rom, kjo e bën të veçantë këtë pakicë kombëtare, kështu njihet bazuar në ligjin 96/2017 për mbrojtjen e pakicave kombëtare në Republikën e Shqipërisë. Festa e Herdelezit që çdo vit ngatërrohet me Shën Gjergjin dhe me festa të tjera pagane, vazhdon ende të ruhet dhe të kremtohet edhe pse problemet që ka ky komunitet janë të shumta, nuk do të thotë të humbin kulturën e tyre. Dita e Shën Gjergjit festohet për t’a përjetuar ndaljen e dimrit dhe ardhjen e stinës së verës. Fillon me 5 maj dhe vazhdon deri në 15 maj karakterizohet me lojra të shumta, me fluks të shqiptarëve në fusha të gjëra, pranë tyrbeve, apo ndonjë vendbanimi tjetër .

Gjergj Kastrioti Skëndërbeu lindi me 6 Maj 1405, për këtë arsye dita  e Shën Gjergjit ka më shumë karaktar kombëtar dhe kulturor, pasi populli shqiptar e lidh këtë ditë ditë me Gjergjin e madh të Kastriotëve .

Mund të jetë rastësi që Herdelezi dhe Shën Gjergji janë në të njëjtën ditë, Herdelezi është akoma më i lashtë ku origjina e tij daton që nga koha e Perandorisë Persiane. Shteti pasues i Perandorisë Mediane(në Iranin e sotshëm) përveçse betejave  Greko-Persiane kishte dhe manifestime të ndryshme ku midis tyre ishte dhe Hederlezi, kjo festë nisi nga vitet 400 p.e.s. ku gjatë kësaj periudhe ishin dy perëndi të cilët respektoheshin nga popullata Perse, Hedrl dhe Elezi dhe për këtë arsye ka marr emrin festa e Herdelezit e cila ruhet edhe pas 2400 viteve. Romët gjatë lëvizjes së tyre nga Persia drejt Ballkanit, ata morën me vete dhe këtë festë.

Në shqipëri komuniteti Rom ka shumë probleme të cilat janë thelbësore siç është strehimi, papunësia, shëndetësia, etj. Ata nuk harrojnë që me datën 8 Prill të vitit 1971 është dita ndërkombëtare, apo 5 Nëntori dita e gjuhës rome dhe nuk harrojnë që kanë festën e Herderlezit.

Fillimi i kremtimit të festës që simbolizon ardhjen e stinës së verës, nis në këtë mënyrë duke e mirëpritur datën 6 Maj, nis që në darkë, ora 22:00 dhe deri në mëngjes duke kënduar dhe kërcyer. Kur mbërrin ora 5 e mëngjesit, burrat therrin qingjin ndërsa gratë nisen drejt lumit më të afërt duke e kaluar atë, me simbolikën se lan mëkatet, prapësite dhe sëmundjet. Kur kthehen për në shtëpi, me vete marrin shelgje që i vendosin në derën kryesore për mbarësi dhe në shtratin e fëmijëve që të rriten shëndetshëm . Ata që kanë mundësi, qingjin e shpërndajnë familjeve të varfër. Romët janë shumë të pasur me kulturë, por shoqëria duhet t’i njoh akoma më shumë. Baxtalo Hederlezi savore romenge ando saro sundal !